ایران از جمله مطرح‌ترین کشورهای تولیدکننده پسته است که مرغوب‌ترین انواع این آجیل را تولید می‌کند. شاید برای شما جالب باشد که بدانید ایران در زمره نخستین کشورهای تولیدکننده پسته هم به شمار می‌رود. بدیهی است که کیفیت پسته ایرانی زمینه‌ساز شهرت جهانی آن شد. هم اکنون در تمام دنیا پسته ایرانی به‌عنوان بهترین و باکیفیت‌ترین پسته شناخته می‌شود. اما همان‌طور که می‌دانید در کشور ما در شهرهای گوناگونی پسته کشت می‌شود. این تنوع اقلیمی و آب‌وهوایی سبب‌ساز ایجاد گونه‌های مختلفی از پسته باکیفیت‌های متفاوت شده است.
پسته از جمله قدیمی‌ترین انواع مغز در جهان به شمار می‌رود و ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این آجیل بسیار خوشمزه است. البته آمریکا نیز جزو تولیدکنندگان این آجیل مفید محسوب می‌شود. حدود ۹۰ گونه از این درخت در ایران کشت می‌شود که بعضی به صورت گسترده و جهت صادرات و انواع دیگر به صورت جزئی کشت می‌شوند. جالب است بدانید که سال‌ها پیش محققان آمریکایی انواع بذر پسته از نقاط مختلف ایران را به کالیفرنیا بردند و با تحقیق روی آنها گونه سازگار با شرایط آب‌وهوایی خود را پیدا کردند. نام این گونه را پسته کرمان گذاشتند.
استان کرمان یکی از استان‌های پیشرو در زمینه کاشت پسته در ایران به شمار می‌رود. برخی از معروفترین شهرهای ایران در زمینه‌ی تولید پسته عبارت‌اند از:
- شهرستان بردسکن (خراسان رضوی)
- شهرستان مه ولات (خراسان رضوی)
- شهرستان خلیل‌آباد (خراسان رضوی)
- شهرستان دامغان (سمنان)
- شهرستان رفسنجان (کرمان)
- شهرستان زرند (کرمان)
- شهرستان سیرجان (کرمان)
- شهرستان انار (کرمان)
- شهرستان بوئین زهرا (قزوین)
در ادامه به معرفی شهرهای تولیدکننده مرغوب‌ترین پسته در ایران می‌پردازیم:
- استان کرمان
- استان خراسان
- استان سمنان
- استان مرکزی
- استان قزوین
شهر کرمان و مناطق اطراف آن از جمله مراکز اصلی تولید پسته درجه یک در دنیا هستند و بخش عمده فروش صادراتی نیز مربوط به این مناطق است. در واقع می‌توان ادعا کرد که بخش بزرگی از پسته معروف ایران در دنیا مربوط به این استان است. در حومه‌ی شهرستان رفسنجان که در استان کرمان واقع شده است، روستاها و باغاتی وجود دارند که در آنها نوع خاصی از این آجیل تولید می‌شود. به‌عنوان مثال پسته سفید ایران (احمد آقایی) عمدتاً در منطقه نوق رفسنجان تولید می‌شود. استان کرمان همچنین به قطب کشت پسته فندقی (اوحدی)، یکی از معروفترین انواع این آجیل در ایران، مشهور است.
بعد از استان کرمان و شهرستان رفسنجان، استان خراسان و منطقه مه ولات را می‌توان به‌عنوان دومین تولیدکننده این آجیل باکیفیت عالی به شمار آورد. روزبه‌روز به کیفیت محصولات تولید شده در این منطقه افزوده می‌شود که یکی از دلایل آن تغییرات شرایط آب‌وهوایی است. رقم درجه یک بادامی را می‌توان به طور عمده از باغات حومه شهر فیض‌آباد تأمین کرد.
همان‌طور که می‌دانید کشت پسته در استان سمنان و شهر دامغان سابقه‌ای بسیار طولانی دارد. یکی از مناطق تولید بهترین پسته ایران استان سمنان است. زیرا دامغان به دلیل شرایط اقلیمی منطقه موقعیت بسیار مناسبی برای رشد درختان پسته دارد. به همین علت روش‌های شیمیایی بسیار کمی برای نگهداری از این درختان مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله عوامل مهمی که باعث کیفیت بالای پسته دامغان شده است، باید به هرس درختان و تقویت آنها، آبیاری کافی و شرایط آب‌وهوایی مناسب اشاره کرد. انواع پسته دامغان شامل اکبری، عباسعلی، خنجری و شاه‌پسند می‌شود.
استان مرکزی رتبه اول میزان برداشت پسته در هکتار را در ایران کسب کرده است و در زمینه میزان برداشت از مناطق دیگر از جمله کرمان و رفسنجان پیشی گرفته است. بیشترین تولید پسته در این استان مربوط به شهرستان زرندیه است به‌طوری‌که هم اکنون پسته زرندیه به یک برند صادراتی تبدیل شده است.
رونق کشت این آجیل در استان مرکزی به حدی است که با گذشت ۲ ماه از شروع فصل برداشت، کشاورزان مزرعه پروین آباد در منطقه خشکرود زرندین همچنان با تلاش فراوان در حال برداشت محصول از مزارع و باغات هستند. مزرعه پروین‌آباد خشکرود زرندیه با وسعتی به اندازه ۱۸۰ هکتار از جمله مهمترین مراکز تولید پسته‌ی مرغوب است. در تولید انواع پسته تولید شده در این مزرعه از سم و کود استفاده نمی‌شود، بنابراین به علت کیفیت بالا و ارگانیک بودن بعد از فرآوری مستقیماً به اتحادیه اروپا صادر می‌شوند. این مزرعه رکورددار برداشت پسته در ایران است و میزان برداشت آن ۱۳۰۰ کیلوگرم در هر هکتار است. کشت پسته متناسب با شرایط آب‌وهوایی منطقه زرندیه انجام می‌شود و به علت مقاومت بالا در مقابل شوری خاک و سرمای زمستانی، نیاز آبی کم و درآمدزایی مورد توجه کشاورزان این منطقه قرار گرفته است.
پسته بومی قزوین نیز بدلیل سبز رنگ بودن و درصد چربی بالایی که دارد بهترین گزینه برای مصارف صنعتی و کارخانجات تولید کیک و شیرینی و شکلات می‌باشد، و بدلیل تولید ارگانیک و عدم استفاده از کودهای شیمیایی، بدون آفلاتوکسین می‌باشد و از کشورهای اروپایی درخواست کنندگان لاکچری خود را دارد.
