پسته یکی از خوشمزه‌ترین اعضای خانواده آجیل در دنیا است. پسته با نام لاتین (pistachio) مغز سبز خوش رنگی است که اغلب شاد و خندان به نظر می‌رسد. اتفاقاً در کشور ما به نام پسته خندان و در خیلی از کشورها مثل کشور چین به نام پسته شاد خوانده می‌شود. معمولا پسته‌ها وقتی از پوسته‌ی استخوانی خودشان بیرون می‌آیند خندان می‌شوند. این میوه جادویی، علاوه بر ظاهر زیبا و با نشاطی که دارد، خیلی هم خوشمزه و بمب انرژی است. پسته مغز ارزشمندی است و حجم مصرف بسیار زیادی در سراسر دنیا دارد. این محصول همواره یک گزینه جذاب برای صادرات به حساب آمده و تقریباً تمام کشورهایی که امکان انجام پروژه‌های باغداری پسته را دارند درصدد هستند تا نهال این میوه خوشمزه را در کشورشان پرورش دهند، مسأله ای که به مرور سبب ایجاد سوالی درباره تفاوت پسته ایرانی با پسته خارجی را ذهن مصرف‌کنندگان ایجاد کرد.
در سراسر دنیا انواع پسته‌های متعددی کشت و مصرف می‌شود که از حیث مرغوبیت با هم برابر نیستند.
مهم‌ترین تفاوت‌های پسته خارجی با پسته ایرانی اقلیم منطقه‌ای کشت این محصول است!
درخت پسته در شرایط سخت آب و هوایی، حتی در سردترین زمستان‌ها و گرم‌ترین تابستان‌ها دوام آورده و کشت می‌شود. در دمای ۱۵- درجه گرفته در شبهای سرد و دما ۴۵ درجه سلیسیوس در روزهای گرم مناطق کویری رشد می‌کند و پا بر‌جا می‌ماند. دقیقاً همین شرایط آب و هوایی ویژه است که موجب تفاوت پسته ایرانی با پسته خارجی شده است. در حال حاضر ایران بهترین منطقه پرورش پسته در جهان است و با تولید حدود ۴۷۰ هزار تن پسته همواره در جمع بزرگترین تولید کنندگان این محصول قرار دارد. تحقیقات نشان داده است که ۶۰ درصد از پسته دنیا در صنعت شیرینی‌پزی یا تولید بستنی و به طور کلی صنعت تغذیه بکار می‌رود و الباقی بصورت پسته خام، پسته شور یا پسته برشته مصرف می‌شوند.
در سال ۲۰۲۰ به رغم کاهش محسوس محصولات کشاورزی در جهان، کشور آمریکا با رشد ۱۵ درصدی توانست رتبه اول تولید پسته در دنیا را مال خود کند و حجم بیشتری از بازار دنیا را با طعم محصولات با کیفیت خود آشنا کند. به طور کلی آنچه درباره تفاوت پسته ایرانی با پسته خارجی گفته می‌شود، به دور از تعصبات ملی‌گرایانه مربوط به نژاد این میوه نیست. دسترسی آمریکا به روش‌های نوین کشاورزی باعث شده نسبت محصول با کیفیت در باغات پسته‌ی این کشور بیشتر از ایران باشد، اما در رقابت بین نوع اعلای پسته ایرانی و آمریکایی معمولاً کفه ترازو با ویژگی‌هایی نظیر طعم بهتر و تردی بیشتر پسته ایرانی در مقایسه با رقبای خارجی سنگینی می‌کند.
دلیل اصلی تفاوت پسته ایرانی با پسته ترکی
در حال حاضر ایران با تولید بیش از ۴۷۰ هزار تن پسته مرغوب، در رتبه دوم برترین تأمین کنندگان پسته در جهان قرار دارد. پسته ایرانی در کل دنیا آنقدر طرفدار دارد که آن را شاخصی برای سنجیدن پسته درجه یک در نظر گرفته‌اند. ظاهر، طعم و مزه خاص پسته‌های ایرانی، آنرا از سایر پسته‌های مرغوب جهان جدا می‌سازد. پسته ایرانی به دلیل شرایط ویژه‌ی آب و هوا و نوع خاک، از لحاظ طعم و عطر بی‌نظیر است و از قدیم الایام تاکنون، هیچ پسته‌ای به چنین جایگاهی نرسیده است.
حتی نهال‌هایی که برای پیوند و یا توسعه همین نژاد محصول به خارج از کشور برده شده، به زعم طعم شناسان باز هم با نوع ایرانی پسته تفاوت زیادی دارد. در ضمن، طعم پسته‌های ایرانی با تفت دادن و حرارت دیدن عجیب عالی و کم نظیر می‌شوند. برشته شدن پسته‌ها در دمای بالا، هر گونه آلودگی باکتریایی را که ممکن است در یک محصول خام باشد، از بین می‌برد.
عامل دیگر در تفاوت پسته ایرانی در مقایسه با پسته‌های ترکی
ایران مهد پرورش پسته‌های متنوع است. ولی در کل پسته‌های صادراتی ایران با چهار نام تجاری به مشتریان عرضه می‌شود، یا به بیانی دیگر، از میان پسته‌های مختلف ایرانی فقط چهار نوع آن وارد تجارت جهانی شده‌اند. پسته فندقی یا پسته اوحدی (۴۵ درصد)، پسته کله قوچی (۲۳ درصد)، پسته اکبری (۱۷ درصد) و پسته احمد آقایی (۱۵ درصد) از سهم تجارت این محصول پرطرفدار به سایر کشورها را تشکیل می‌دهند. هرچند سهم بازار پسته احمدآقایی و اکبری ایرانی در طی سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است.
جای شگفتی است که هرگونه از پسته‌های ایرانی خواص، عطر و طعم متفاوت و مخصوص به خود را دارند. تنوع پسته، یکی از برجسته‌ترین تفاوت پسته ایرانی از پسته ترکی است. به عنوان مثال پسته ترکی بیش از ۳ تا ۴ گونه نیست، ولی تنوع پسته ایرانی به بیش از ۹۰ نوع می‌رسد.
مزیت برتری پسته‌های نژاد ایرانی بر انواع ترکی
درصد پایین پسته‌های پوک
نسبت پسته‌های بی‌مغز یا اصطلاحاً پسته پوک به پسته‌های مغزدار بسیار ناچیز است. بنابراین به همان میزانی که پسته خریداری کرده‌اید، دقیقاً به همان میزان می‌توانید از خوردن مغز پسته لذت ببرید.
قابلیت حرارت پذیری بالا
پسته ایرانی در خوراک باقلوای ترکیه‌ای استفاده می‌شود.
پسته‌ها به دلیل داشتن روغن اشباع نشده، توانایی این را دارند که تا دمای ۱۶۰ تا ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد، بدون اینکه بافت‌شان تخریب شود و یا مواد معدنی آن‌ها دچار فعل و انفعالات شیمیایی شوند، حرارت ببینند. اگر پسته‌ها با درجه حرارت مناسب تفت داده شوند، از لحاظ ظاهر و طعم، عالی و بی‌نظیر می‌شوند. درضمن، تفت دادن پسته، باعث می‌شود که باکتری‌های زنده از بین بروند. پسته با داشتن چربی‌های غنی، می‌تواند پروتئین‌ها و مواد معدنی موجود در گوشت را، مخصوصاً برای گیاه‌خواران، جبران کرد.
پسته ترکی گرانتر از نوع آمریکایی
بسیاری از نژادهای پسته، از کشور ترکیه نشأت گرفته و از آنجا به سایر مناطق جهان منتقل شده‌اند. ترکیه نیز جزو کشورهایی است که تولید عمده پسته دارد و بعد از ایران و آمریکا در رتبه سوم جهان قرار می‌گیرد. مغز پسته ترکی کمی کوچکتر از انواع پسته‌های ایرانی و آمریکایی است. این پسته‌ها به نام پسته‌های ترکی آنتپ (Antep) شناخته می‌شوند که در انگلیسی به نام Antep Nut معروف است. پسته ترکی به نسبت سایر ارقام پسته کمی سخت‌تر باز می‌شود چون پوسته استخوانی سفتی دارد و این پوسته کاملا کشیده و باریک است یا به بیانی دیگر آنچنان لبخند کاملی ندارد.
پسته‌های ترکی شور بسیار طعم خوبی دارند اما به دلیل پوسته استخوانی سفت و لبخند نیمه باز، پوست کندن آن‌ها کمی دشوار است. عطر و طعم پسته ترکی، به استثنای پسته ایرانی، به طرز قابل توجه‌ای عالی است. پسته‌ی ترکی به خاطر طعم ویژه‌ای که دارد، از پسته‌ی بزرگ کالیفرنیایی گرانتر است. پسته‌های ترکی از بین ارقام پسته، مخصوصاً وقتیکه برشته شده باشند، شیرین‌ترین و قوی‌ترین طعم را دارند.
